Σε μια εποχή κατά την οποία η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση αποτελεί θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) δεν φυλάσσουμε απλώς έγγραφα, αλλά ενθαρρύνουμε την ανοιχτή πρόσβαση και διαχειριζόμαστε πληροφορίες αποθηκευμένες σε ποικίλα υποστρώματα, διασφαλίζοντας τα δικαιώματα του κράτους και των πολιτών.
Διαδραματίζουμε σημαντικό ρόλο στους τομείς της ιστορικής έρευνας, της διοικητικής πληροφόρησης, της εξυπηρέτησης του πολίτη και, εν γένει, του πολιτισμού. Διαφυλάσσουμε την εθνική μας μνήμη αφού κύρια υποχρέωσή μας αποτελεί η μέριμνα για την εκκαθάριση, επιλογή, προστασία και αξιοποίηση όλων των ιστορικών τεκμηρίων του ελληνικού κράτους.
Επιπλέον, ως εθνικός αρχειακός φορέας, ρόλος μας είναι να συνδιαμορφώνουμε πολιτικές και να αποτελούμε τον καλύτερο σύμβουλο της διοίκησης, παρακολουθώντας τα τεκμήρια σε όλες τις φάσεις (από τη δημιουργία τους έως την καταστροφή ή τη διηνεκή διατήρησή τους).
Η εξωστρέφεια αποτελεί στρατηγικό μας στόχο. Επιδιώκουμε συνεργασίες και ενεργό ρόλο στη διεθνή αρχειονομική κοινότητα, παρακολουθώντας και συνδιαμορφώνοντας τις διεθνείς εξελίξεις, μέσω της συμμετοχής μας στα αντίστοιχα διεθνή θεσμικά όργανα.
Εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας της αρχειακής συνείδησης σε όλη τη Δημόσια Διοίκηση, αλλά και της ανάδειξης της σπουδαιότητας και της χρησιμότητας των αρχείων στους πολίτες, υιοθετώντας τις βασικές αρχές της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Αρχεία (αγγλικά & ελληνικά), όπως αυτές εγκρίθηκαν, το 2010, από τη Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων (ICA) και προσυπογράφηκαν, το 2011, από τη Γενική Διάσκεψη της UNESCO.
Αναλυτικά η αποστολή, οι κύριες αρμοδιότητες και τα μέσα δράσης των Γενικών Αρχείων του Κράτους αποτυπώνονται στο νέο Ν.4610_2019 της Υπηρεσίας (βλ. άρθρο 168, σ. 120).
Αποστολή των Γ.Α.Κ. είναι ο εντοπισμός, η συγκέντρωση, η διάσωση, η διατήρηση και η εποπτεία στο διηνεκές των αρχείων της Χώρας, η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης σε αυτά με γνώμονα την ελευθερία της γνώσης, της πληροφόρησης και της έρευνας και η καλλιέργεια εθνικής αρχειακής συνείδησης.
Αρμοδιότητες των Γ.Α.Κ. είναι:
α) η διατήρηση των πάσης φύσης τεκμηρίων που αναφέρονται στην πολιτική, διοικητική, οικονομική και κοινωνική πορεία του Ελληνικού Κράτους και στην εν γένει ατομική και συλλογική μνήμη,
β)η εποπτεία των αρχείων των υπουργικών συμβουλίων, των υπουργών, των αναπληρωτών υπουργών, των υφυπουργών, των υπουργείων, των Δήμων και Κοινοτήτων, των φορέων δημόσιου χαρακτήρα και των ανεξάρτητων αρχών, καθώς και των εκκλησιαστικών και ιδιωτικών αρχείων, εφόσον δεν καλύπτεται το απόρρητο. Η εποπτεία αυτή συνίσταται στον εντοπισμό και την καλή διατήρηση των αρχείων,
γ) η διατήρηση της ακεραιότητας και της αυθεντικότητας των αρχείων,
δ) η διασφάλιση της απρόσκοπτης επιστημονικής έρευνας,
ε) η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του ελληνικού έθνους.
Η αποστολή και οι αρμοδιότητες της Yπηρεσίας των Γ.Α.Κ. επιτυγχάνονται κυρίως με:
α) τη διάσωση, τη συγκέντρωση, την καταγραφή, την ταξινόμηση, την τεκμηρίωση, τη συντήρηση, την αναπαραγωγή, τη φύλαξη αρχείων και την εκπόνηση σχετικών εργαλείων έρευνας,
β) την επισήμανση και απογραφή των δημόσιων αρχείων, την επιλογή και εισαγωγή τους στα Γ.Α.Κ. και την προετοιμασία για τη διάθεσή τους στο κοινό,
γ) τη συνεργασία με φορείς δημόσιου τομέα που δεν έχουν καταθέσει τα αρχεία τους στα Γ.Α.Κ., ως προς την ευθυγράμμιση των πρακτικών αποχαρακτηρισμού και ανοίγματος των αρχείων τους στο κοινό. Οι εκκαθαρίσεις κάθε είδους αρχείων των παραπάνω φορέων γίνονται μετά από έγκριση των Γ.Α.Κ. Οι φορείς συνεργάζονται με τα Γ.Α.Κ. για το σχεδιασμό της διαχείρισης των ενεργών και ημιενεργών αρχείων,
δ) τη συνεργασία με τους φορείς της παρ. 1 του άρθρου 164 και τους κατόχους ιδιωτικών αρχείων για τη διάσωση, διατήρηση και διαχείριση των αρχείων τους,
ε) την εποπτεία των Ειδικών ιστορικών αρχείων και των φορέων φύλαξης και διαχείρισης ιδιωτικών αρχείων,
στ) την έκδοση δημοσιευμάτων (έντυπων και ηλεκτρονικών), που εξυπηρετούν την ιστορική γνώση και την προβολή των αρχειακών πηγών που διατηρούνται στα Γ.Α.Κ.,
ζ) τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με άλλους επιστημονικούς φορείς της ημεδαπής ή της αλλοδαπής,
η) τον εμπλουτισμό με αγορά ή αποδοχή δωρεάς αρχειακού υλικού από τους κατόχους τους και αντιγράφων αρχειακού υλικού που βρίσκονται σε ξένα κράτη, οργανισμούς ή ιδιώτες,
θ) τη δημιουργία προτύπων και προδιαγραφών για τη διαμόρφωση και άσκηση αρχειακής πολιτικής,
ι) την αξιοποίηση αρχειακού υλικού στην εκπαιδευτική διαδικασία με εξειδικευμένες δράσεις σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων,
ια) την ανάπτυξη και ενίσχυση της εξωστρέφειας των Γ.Α.Κ.