Εκδόσεις

Στο πλαίσιο των δράσεων «200 χρόνια Ελεύθεροι» της Τράπεζας Πειραιώς, χρηματοδοτήθηκε έκδοση των Γενικών Αρχείων του Κράτους με τίτλο «Το 1821 και οι πρωταγωνιστές του». Η έκδοση έγινε με την επιμέλεια και τον συντονισμό των Γενικών Αρχείων του Κράτους και στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε τεκμήρια της Υπηρεσίας. Αντλήθηκαν τεκμήρια από τα αρχεία και τις αρχειακές συλλογές της Προεπαναστατικής Περιόδου· των Πολιτικών και Διοικητικών Αρχών του Αγώνα· της Συλλογής Γιάννη Βλαχογιάννη· των Μικρών Συλλογών (Κ), ιδιαίτερα από τα αρχεία των αγωνιστών στα οποία περιέχεται η προσωπική τους αλληλογραφία καθώς και από τη Συλλογή Χαρακτικών.

Μέσα από τις γραφές των πρωταγωνιστών του 1821, επιχειρείται η αποτύπωση μοναδικών ιστορικών στιγμών, η ανασύνθεση του δικτύου της Επανάστασης, η δράση των Αρχών της, η ανάδειξη των σχέσεων και των διαδρομών των προσώπων που τις στελεχώνουν αλλά και η καθημερινότητα των αφανών πρωταγωνιστών της.

Ο στόχος της έκδοσης εξυπηρετείται με την παρουσίαση ενδεικτικών, και εν πολλοίς ανέκδοτων, τεκμηρίων. Από τα χρόνια του Ρήγα μέχρι τον Καποδίστρια, η ανθολογία των αρχειακών τεκμηρίων που παρουσιάζεται εδώ συνδέεται με πρόσωπα της προεπαναστατικής περιόδου και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, με πρωταγωνιστές των χρόνων του Αγώνα 1821-1828 και της περιόδου του πρώτου Κυβερνήτη, του Ιωάννη Καποδίστρια.

Η μύηση από την Υπέρτατη Αρχή της Φιλικής Εταιρείας, η πρώτη προκήρυξη και η έναρξη της Επανάστασης, η πρώτη εφημερίδα της, η οργάνωση του Αγώνα, η αγωνία της αποδοχής του από το διεθνές περιβάλλον, ο αγώνας στη θάλασσα και οι νικηφόρες ναυμαχίες, η πολιορκία του Μεσολογγίου, ο εμφύλιος πόλεμος (1824-1826), οι αγωνίες για την επιβίωση των στρατευμάτων εξαιτίας της έλλειψης ανεφοδιασμού και το παράπονο των αγωνιστών είναι μερικές από τις όψεις που αναδεικνύονται.

Τα τεκμήρια, επειδή διαθέτουν την αμεσότητα της πληροφορίας που διασώζουν, προβάλλουν στον πραγματικό χρόνο τους την καταγραφή πολεμικών επιχειρήσεων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές. Προβολή που, κάποιες φορές, έχει τη μορφή μιας οιονεί φωτογραφικής αναπαράστασης· τα τεκμήρια αφηγούνται, άλλοτε μέσα από τις «πειθαρχημένες» και άρτιες γραφές των ίδιων των συντακτών ή των γραμματικών τους και άλλοτε μέσα από γραφές δυσανάγνωστες και ανορθόγραφες. Η εκφορά των λέξεων υπακούει σ’ ένα ιδιαίτερο ύφος και ο μεστός λόγος των κειμένων κατορθώνει με λίγες μόνο λέξεις, να συμπυκνώσει την ουσία του περιεχομένου τους.

Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη, κάθε αναπαραγωγή του πρωτότυπου τεκμηρίου συνοδεύεται από τη μεταγραφή της, η οποία φέρει έναν αποδιδόμενο τίτλο, δάνειο από το ίδιο το σώμα του κείμενου. Διατηρήθηκε η ορθογραφία του συντάκτη, η στοίχιση του πρωτότυπου κειμένου όπως και η πρωτότυπη χρήση πεζών και κεφαλαίων χωρίς την προσθήκη σημείων στίξης. Ακολουθήθηκε το μονοτονικό σύστημα. Στις περιπτώσεις παλαιότερων μεταγραφών, έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις όπου κρίθηκε απαραίτητο μετά από παραβολή πρωτοτύπου και μεταγραφής. Προστέθηκαν, τέλος, επεξηγηματικά σχόλια, βοηθητικά ως προς την κατανόηση του κειμένου αλλά και του περιβάλλοντος στο οποίο αυτό εντάσσεται χρονικά, καθώς και σύντομα βιογραφικά σημειώματα των συντακτών.

Η άποψή μας είναι ότι η παρούσα έκδοση θα χρησιμεύσει ως εργαλείο εξοικείωσης του ευρύτερου κοινού με τις άμεσες πηγές της Ιστορίας και ειδικότερα με ορισμένες πτυχές της προσωπικότητας των πρωταγωνιστών της Επανάστασης. Διαθέτει, όμως, παράλληλα και έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Τα αρχειακά τεκμήρια βρίσκονται στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η μεγάλη ποικιλία του αρχειακού υλικού που διαχειρίζεται η εθνική αρχειακή υπηρεσία επιτρέπει τη διδακτική αξιοποίησή του, ενώ παράλληλα ευαισθητοποιεί τους μαθητές ως προς την συνεισφορά στην ουσιαστική μάθηση μιας πρωτογενούς πηγής.

(Από τη σελίδα 13 του βιβλίου)

Η έκδοση σε ψηφιακή μορφή εδώ.